Koop- en leestips
Richard Minne is jarenlang een onderschat en vooral
ook in het vergeetboek geraakt auteur geweest. Sinds zijn dood verschenen
slechts vier uitgaven op zijn naam en maar een daarvan is een nieuwe
tekstuitgave: de in 1996 verschenen Verzamelde verhalen. De overige drie
titels zijn bovendien niet meer in de handel...
De verkrijgbaarheid van de boeken van en over
Richard Minne is een sterrensysteem waard: hoe meer sterren, hoe moeilijker het
boek te krijgen is. Dat hoeft overigens niet automatisch te betekenen dat het
desbetreffende boek daarmee ook erg duur wordt. Minne is bepaald geen
veelgevraagd en -gezocht auteur. Er is geen grote schare verzamelaars die de
prijzen opdrijft. Gelukkig maar; Minne blijft daardoor bereikbaar voor iedere
geďnteresseerde. Zo kosten eerste drukken van Wolfijzers en schietgeweren
ca. veertig tot honderd gulden; tweede drukken, die feitelijk veel moeilijker
te vinden zijn, doen minder. Ook de eerste druk van Heineke Vos en zijn
biograaf zit in die regionen. De eerste druk van In den zoeten inval
is wel erg duur.
In dit eerste overzicht van leestips aandacht voor
de boeken die in de reguliere handel verkrijgbaar zijn of die niet al te
moeilijk tweedehands te koop zijn. Houd De
Bijter in de gaten voor informatie over uitgaven die moeilijker
te vinden zijn.
Oude en nieuwe
Minne-uitgaven
In 1978, 23 jaar na de uitgave van de
eerste druk, kwam uitgever Geert van Oorschot met de tweede druk van Minnes
'verzamelde' gedichten. Lange tijd is In den zoeten inval en andere
gedichten de enige Minne-uitgave geweest die in de boekwinkel te koop was.
Bijna twee decennia later is dat boek uitverkocht. Een enkele boekhandel zal de
uitgave wellicht nog op voorraad hebben, maar dat vereist goed zoeken. Duur is
het boek niet: voor fl. 24,50 is men er de eigenaar van.
De korte verhalen van Minne
De positie van 'enige in de reguliere
handel beschikbare uitgave van werk van Minne' is nu overgenomen door de editie
van Minnes verhalen, die Van Oorschot in 1996 bracht. Ofwel: Verzamelde
verhalen. Amsterdam, G.A. van Oorschot, 1996.
Een must voor iedereen die van Vlaamse
literatuur en/of van smakelijke verhalen houdt. Uniek: alle verspreid
gepubliceerde verhalen en schetsen van Minne gebundeld, inclusief uitvoerige
toelichting en verantwoording. Gelardeerd met veel brieffragmenten, die iets
laten zien van Minnes worsteling met het schrijverschap, collega's, uitgevers,
creativiteit en geld.
Het ISBN-nummer is 90 282 0883 6.
Brieven van Pierken
Ook
in 1996 verscheen een bloemlezing uit het beeldverhaal dat Minne schreef en
Frits Van den Berghe tekende in Koekoek, de ‘Brief van Pierken’. Het
boek lijkt uit de handel verdwenen te zijn, maar wie weet is hier of daar nog
een exemplaar te vinden. De Pierkens zijn in facsimilé opgenomen en worden
voorafgegaan door inleidingen van Anne Marie Musschoot en Yves T’Sjoen (over de
samenwerking Minne/Van den Berghe) en Joost De Geest (over striptekenaars, Van
den Berghe en Hergé) en fragmenten uit een interview met Nero-tekenaar Marc
Sleen over de mogelijke invloed van Van den Berghe op zijn tekenwerk.
Frits Van den Berghe en Richard Minne, Stripverhalen
1931-1935. Brussel, Gemeentekrediet/Snoeck-Ducaju & Zoon, 1996. ISBN 90
5066 167 x.
Ook nog beschikbaar:
Een
affiche van de Stichting Plint met het gedicht 'Voor de gelegenheid I'
("De zee is idioot"), met beeltenis van Hewald Jongenelis (1992). Ook
als poëziekaart beschikbaar. In diverse goede boekwinkels te koop, en uiteraard
te bestellen bij de Stichting Plint, postbus 164, 5600 AD Eindhoven, tel. 040 -
24 54 001, fax 040 - 24 65 273. Voor België: Lotte Vandeweerdt, Anjelierstraat
77, 9000 Gent, tel./fax 09 - 22 75 325.
Van op de hoge brug. Dirk van Esbroeck
zingt Richard Minne en Jan van Nijlen. Brussel, BRTN Radio 1, 1992.
(Myron Lam CD 1009.) Compact disc met op
muziek gezette gedichten van Minne en Van Nijlen.
Tweedehands, maar zeker niet onvindbaar:
- Heineke Vos en zijn biograaf.
Roman. 's-Gravenhage / Rotterdam, Nijgh & Van Ditmar, [1962]. (Tweede druk;
Nimmer Dralend Reeks 78.)
Regelmatig voor een grijpstuiver in tweedehands-boekenwinkels te
vinden. Een dun, gebonden boekje. Heineke (en niet 'Heineken', zoals de
Nederlandse interviewer Jessurun d’Oliveira ooit schreef) is waarschijnlijk een
hybride van (Heinrich) Heine en Reinke (de Vos). Wie Minne een beetje kent weet
dat dat een prachtige synopsis is van zijn persoon: de vereniging van het
dichterlijke met het ironisch-opstandige. Hoeveel autobiografische elementen
dit boek precies bevat zou trouwens het onderwerp kunnen zijn van een van de
boeiendste studies der neerlandistiek - maar wie durft die aan?
Een degelijke uitgave met de definitieve tekst moet dan wel eerst
voorhanden zijn, want van Heineke bestaan vier verschillende gedrukte versies:
1) acht vroege fragmenten, van 1921 tot 1930 verschenen in 't Fonteintje
en enkele almanakken; 2) de eerste integrale versie, die in 1932 als driedelig
feuilleton in Forum verscheen; 3) de eerste druk als boek (1933); en 4)
de tweede druk als boek (1963). Het manuscripten- en drukproevenlandschap is op
dit punt nog geaccidenteerder.
Alleen al een analyse van het boek zelf zou trouwens boeiende leesstof
kunnen opleveren: Heineke lijkt een modernistisch boek avant-la-lettre,
een experimenteel overkomende, op het eerste oog warrige en verwarrende, maar
bijzonder enthousiast geschreven en intrigerende ‘roman’. Verhalende teksten,
dagboekbladen, dialogen en brieven wisselen elkaar af. Minne lijkt daarmee de
idee te volgen dat het leven immers niet te vatten is in een gewone
roman en ook bestaat uit allerlei soorten teksten. Wie dat beseft en
zich aan die literaire werkelijkheid overgeeft, zal verbaasd staan en Heineke
lezen en herlezen, op zoek naar het verhaal van Heineke Vos. Een onderschat en
uniek boek.
- In 20 lijnen. Cursiefjes
uit het dagblad Vooruit. Amsterdam, G.A. van Oorschot, 1955.
Wat Simon Carmiggelt als Kronkel deed, deed
Richard Minne al eerder met zijn '20 lijnen'. (Even ter ondertiteling: 'lijn'
is Vlaams voor '(tekst)regel'.) De titel ontstond doordat men Minne vroeg een
dagelijks cursiefje te gaan schrijven. Toen de schrijfbange Minne voorzichtig
vroeg hoe lang dat dan wel moest zijn, gooide men het op '20 lijnen of zoiets'.
Het werd meteen de titel van deze legendarische column, waarin Minne werkelijk
over alles en niets schreef. De toon varieerde van amusant tot sarcastisch, de
inslag van 'knipoog' tot 'vuistslag'. Sommige exemplaren zullen wat gedateerd
zijn door het onderwerp, maar zelfs dan blijven deze juweeltjes meer dan
leesbaar. In de beste teksten overwint Minne de tijd en de lezer. Zo moest hij
op zekere dag zijn stukje tikken op een schrijfmachine waarvan de g-toets niet
werkte. Onder de titel 'Exhibitie in acrobatische literatuur' schreef Minne
toen maar een briljant stukje dat feitelijk over dat probleem handelde – en
waar geen enkele g in voorkwam.
[Nota bene: Over de geboorten van deze dagelijkse stukjes en andere
Minniaanse nukken heeft vooral Louis Paul Boon prachtige anekdotes voor de
eeuwigheid bewaard. Hij heeft enkele jaren een kamer met Minne gedeeld op de
redactie van Vooruit en volgde Minne uiteindelijk zelfs op als
cursiefjesschrijver. Zijn - ook al - legendarische dagelijkse 'Boontje' nam in
1959 inderdaad de plaats in van Minnes '20 lijnen'. Lees hierover:
- Memoires van Boontje. Amsterdam, De Arbeiderspers, 1988
(Privé-Domein); vooral 'Memoires van Minne', p. 25-26, 'Bezoek van Kuipers', p.
93-95, '"In 20 lijnen"', p. 134-135, 'Spoedbrief', p. 137-139; 'Nog over
Richard Minne', p. 139-140. Her en der nog in de reguliere handel, maar vaak
toch tweedehands.
- 90 mensen. Bekende en minder bekende. Amsterdam, De
Arbeiderspers, 1970, p. 99-104. (Alleen nog tweedehands.)]
Over Richard Minne:
- Jos De Haes, Richard Minne. De dichter. Brussel, Ministerie
van Openbaar Onderwijs / Manteau, 1958. (Monografieën over Vlaamse letterkunde
4.)
Lezenswaardig essay met foto's, bloemlezing en beknopte bibliografie.
Een vaak treffende analyse van Minnes persoon en werk.
- Henri Bossaert, Richard Minne. [Z.pl.], Desclee de Brouwer,
1968. (Ontmoetingen 73.)
Een informatief monografietje met een (veel onjuistheden bevattende)
biografische schets, beschouwingen over Minnes poëzie, roman, verhalen en
brieven en een (onvolledige) bibliografie.
E-mail: